دفاع مشروع؛ شرایط و محدودیت ها
نویسنده: علی مهدویان
اصل دفاع مشروع جزء جدایی ناپذیر هر نظام حقوقی می‌باشد که اعمال آن خارج از هر گونه صلاحیت قراردادی قابل پذیرش است و سلب دفاع از هیچ ملت ستمدیده‌ای قابل قبول نبوده و در حقیقت به مفهوم سلب حق موجودیت ملت‌ها می‌باشد. حق دفاع مشروع با اصل سنتی جنگ عادلانه درهم آمیخته است و استفاده از زور را برای مقابله با تجاوز و اعاده نظم موجه می‌سازد. بدین ترتیب در شرایطی که تجاوز غیر قانونی وجود دارد، حق دفاع مشروع مجاز شمرده شده است. حضرت امام خمینی(ره) می‌فرمایند: «...و اما قسم دوم از جنگ اسلامی که به نام دفاع اسم برده می‌شود و آن جنگیدن برای حفظ استقلال کشور و دفاع از اجانب که به هیچ وجه مشروط به وجود امام یا نایب امام نیست.» و «اگر دشمن بر بلاد مسلمانان و سرحدات آن هجوم نماید، واجب است بر جمیع مسلمانان دفاع از آن به هروسیله‌ای که امکان داشته باشد؛ از بذل جان و مال و در این امر احتیاج به اذن حاکم شرع نیست.» شهید مطهری نیز در بررسی آیات قرآن بر لزوم دفاع مشروع و محدودیت‌های آن تاکید می‌ورزد. رویه دولت‌ها چهار شرط را برای استفاده از زور در دفاع مشروع مطرح کرده است: 1. نقض یا تهدید به نقض تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشوری که مورد حمله قرار گرفته است. 2. ناتوانی کشور دیگر در جلوگیری از نقض تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشور مورد تهاجم. 3. فقدان راه‌های جایگزین برای حفاظت از کشور 4. محدودیت مطلق کشور مورد تهاجم در استفاده از زور برای مقابله با خطر. ارکان دفاع مشروع یعنی ضرورت، فوریت و تناسب نیز ریشه در عرف و رویه دولت‌ها و مقبولیت بین المللی دارد.
برای خواندن مطالب بیشتر به ادامه مطلب سایت مراجعه نمایید.
